در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی ناشی از عقد نکاح، جایگاهی ویژه دارد. این حق، ریشه در آموزه‌های دینی و شرعی داشته و به عنوان هدیه‌ای الهی به زن تلقی می‌شود. اصل آزادی قرارداد و توافق طرفین در تعیین میزان مهریه، از جمله ویژگی‌های بارز این مبحث حقوقی است. بدین معنی که طرفین عقد نکاح، با رعایت موازین شرعی و قانونی، مختارند هر میزان مهری را که مورد توافقشان باشد، تعیین نمایند.
از منظر حقوقی، مهریه دینی، مالی است که مرد مکلف به پرداخت آن به زن می‌باشد و در صورت امتناع از پرداخت، زن می‌تواند با طرح دعوی در دادگاه، حکم جلب و اجراییه اخذ نماید. قابل ذکر است که مهریه، از جمله مطالباتی است که در صورت فوت مرد، بر ترکه وی دین خواهد شد و ورثه مکلف به پرداخت آن می‌باشند.
در خصوص نحوه پرداخت مهریه، قانونگذار به طرفین اختیار تام داده است. بدین ترتیب، زوجین می‌توانند در ضمن عقد نکاح یا در اسناد جداگانه‌ای، نحوه پرداخت مهریه (نقدی، اقساطی، موجل و .. را تعیین نمایند. همچنین، در صورتی که زوج پس از صدور حکم قطعی مبنی بر پرداخت مهریه، از ایفای تعهد خود امتناع ورزد، زن می‌تواند با ارائه دادخواست اجراییه، نسبت به توقیف اموال منقول و غیرمنقول وی اقدام نماید.
شایان ذکر است که در صورت اثبات عجز و ناتوانی مالی زوج در پرداخت یکجای مهریه، وی می‌تواند با طرح دعوای اعسار، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه را نماید. دادگاه نیز با بررسی اوضاع و احوال زوجین و با توجه به میزان درآمد و دارایی زوج، مهریه را تقسیط خواهد نمود.

مهم ترین عناوین این مقاله

• بررسی مفهوم اعسار از پرداخت مهریه
• شرایط و تشریفات طرح دعوای اعسار از پرداخت مهریه
• مهلت و آثار طرح دعوای اعسار از پرداخت مهریه

                                                       جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

بررسی مفهوم اعسار از پرداخت مهریه

در نظام حقوقی ایران، مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی ناشی از عقد نکاح، جایگاهی ویژه دارد. این حق، به موجب قانون مدنی و شرع مقدس، به صورت یک دین قطعی بر ذمه زوج (مرد) قرار می‌گیرد. از این رو، زوجه (زن) می‌تواند در هر زمان، بدون نیاز به دلیل خاصی، با طرح دعوی در دادگاه، خواستار وصول مهریه خود گردد.
با این حال، ممکن است در برخی موارد، زوج به دلیل عدم تمکن مالی، قادر به پرداخت یکجای مهریه نباشد. در چنین مواردی، قانونگذار امکان اعتراض به حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه را، تحت عنوان «اعسار»، برای زوج پیش‌بینی نموده است.
اعسار به معنای عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت دین است. در حقوق مدنی، اعسار از پرداخت دین، موجب تعلیق موقت اجرای حکم و تقسیط دین می‌شود. بدین ترتیب، زوجی که حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه علیه وی صادر شده است، می‌تواند با اثبات عجز مالی خود، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه نماید.
اعسار از پرداخت مهریه، یک ابزار قانونی است که در اختیار زوج قرار می‌گیرد تا در صورت عدم توانایی مالی، بتواند از اجرای حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه، به صورت موقت جلوگیری نماید. با این حال، استفاده از این ابزار مستلزم رعایت شرایط و تشریفات قانونی است و زوج مکلف است با ارائه دلایل کافی، عدم تمکن مالی خود را به دادگاه اثبات نماید.

شرایط و تشریفات طرح دعوای اعسار از پرداخت مهریه

در نظام حقوقی ایران، زوجی که حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه علیه وی صادر شده است، در صورت عدم تمکن مالی، می‌تواند با طرح دعوای اعسار، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه نماید. لیکن طرح این دعوی مستلزم احراز شرایط و طی تشریفات خاصی می‌باشد.
شرایط طرح دعوای اعسار عبارت است از:
1.    عدم دارایی: زوج باید ثابت نماید که به جز مستثنیات دین، مال قابل توقیفی ندارد. این امر مستلزم ارائه گواهی‌های بانکی، اظهارنامه مالیاتی و سایر مدارک مرتبط می‌باشد.
2.    شهادت شهود: دو نفر شاهد عادل باید گواهی دهند که زوج فاقد مال و درآمد کافی برای پرداخت یکجای مهریه می‌باشد.
3.    عدم تاجر بودن: تاجران نمی‌توانند دعوای اعسار طرح نمایند و در صورت عدم توانایی در پرداخت دیون، باید تقاضای ورشکستگی نمایند.
 همچنین مدارک مورد نیاز برای طرح دعوای اعسار عبارتند از:
•    رونوشت دادنامه قطعی محکومیت به پرداخت مهریه: این سند، اساس دعوای اعسار می‌باشد.
•    صورت جامعی از کلیه اموال منقول و غیرمنقول: این صورت باید با دقت و جامعیت تهیه شده و تمامی اموال زوج را شامل شود.
•    گواهی بانکی مبنی بر عدم وجود حساب‌های بانکی یا موجودی اندک در آن‌ها: این گواهی باید از کلیه بانک‌هایی که زوج در آن‌ها حساب دارد، اخذ شود.
•    فهرست نقل و انتقالات اموال در یک سال گذشته: این فهرست به منظور بررسی اینکه آیا زوج در یک سال گذشته مالی را از خود خارج کرده یا خیر، ارائه می‌شود.
•    استشهادیه شهود: این استشهادیه باید به صورت رسمی و با ذکر مشخصات کامل شهود و نحوه اطلاع آن‌ها از وضعیت مالی زوج تنظیم گردد.
ماده 9 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی: این ماده مقرر می‌دارد که شاهد علاوه بر مشخصات فردی خود، باید به مدت آشنایی با مدعی اعسار و نحوه اطلاع از وضعیت مالی وی نیز اشاره نماید.
طرح دعوای اعسار از پرداخت مهریه، یک فرآیند حقوقی پیچیده است که مستلزم رعایت دقیق شرایط و تشریفات قانونی می‌باشد. زوج مکلف است با ارائه دلایل کافی و مستند، عدم توانایی مالی خود را به دادگاه اثبات نماید. همچنین، دادگاه با بررسی دقیق اوضاع و احوال زوج، در خصوص پذیرش یا رد دعوای اعسار، رای مقتضی را صادر خواهد نمود.

مهلت و آثار طرح دعوای اعسار از پرداخت مهریه

در نظام حقوقی ایران، زوج مکلف به پرداخت مهریه به زوجه می‌باشد. در صورت عدم پرداخت مهریه، زوجه می‌تواند با طرح دعوی در دادگاه، حکم جلب و اجراییه اخذ نماید. با این حال، قانونگذار به منظور حمایت از زوجی که به دلیل عدم تمکن مالی قادر به پرداخت یکجای مهریه نیست، امکان طرح دعوای اعسار را پیش‌بینی نموده است.
زوج مکلف است حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ اجراییه حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه، دعوای اعسار را مطرح نماید. در صورت انقضای این مهلت، زوجه می‌تواند تقاضای جلب زوج را بنماید.
آثار طرح دعوای اعسار
•    تعلیق موقت اجرای حکم: طرح دعوای اعسار، موجب تعلیق موقت اجرای حکم و جلوگیری از جلب زوج می‌شود.
•    امکان تقسیط مهریه: در صورت پذیرش دعوای اعسار، دادگاه مهریه را تقسیط خواهد نمود.
•    ضمانت اجرای عدم پرداخت اقساط: در صورت عدم پرداخت اقساط مهریه، زوجه می‌تواند مجدداً تقاضای جلب زوج را بنماید.
آثار رد دعوای اعسار
•    اجرای حکم: در صورت رد دعوای اعسار، حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه قابل اجرا خواهد بود و زوج مکلف به پرداخت یکجای مهریه می‌باشد.
•    جلب زوج: در صورت عدم پرداخت مهریه، زوجه می‌تواند تقاضای جلب زوج را بنماید.
•    مسئولیت کفیل یا وثیقه‌گذار: در صورتی که زوج با ارائه کفیل یا وثیقه آزاد شده باشد و دعوای اعسار وی رد شود، کفیل یا وثیقه‌گذار مسئول پرداخت مهریه خواهد بود.
دعوای اعسار از پرداخت مهریه، یک ابزار قانونی است که در اختیار زوج قرار می‌گیرد تا در صورت عدم تمکن مالی، بتواند از اجرای حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه، به صورت موقت جلوگیری نماید. با این حال، استفاده از این ابزار مستلزم رعایت دقیق شرایط و تشریفات قانونی می‌باشد و زوج مکلف است با ارائه دلایل کافی، عدم توانایی مالی خود را به دادگاه اثبات نماید.

دریافت مشاوره حقوقی از وکیل پایه یک دادگستری
چنانچه در خصوص دعاوی خانواده و مطالبه نفقه نیازمند تنظیم دادخواست، شکوائیه یا مشاوره حقوقی هستید، می توانید با تلفن گویای مجموعه تماس حاصل فرمائید تا به وکیل خانواده گروه وکلای حقوق بشر وصل شوید.
علاوه بر وکیل خانواده، گروه وکلای حقوق بشر از سایر وکلای متخصص بهره مند است. وکیل در وصول مطالبات چک، سفته و وکیل ملکی خرید و فروش، اجاره و مشارکت بخشی از دپارتمان تخصصی این موسسه حقوقی هستند.
جهت ارتباط با معروفترین وکیل دادگستری در هر یک از موارد فوق، با تلفن گویای مجموعه تماس حاصل فرمائید. کارشناسان  موسسه در کمترین زمان پاسخگوی شما هستند.

                                                             جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید